درباره
کارنما، اندیشکدهی هنر و فرهنگ دیداری
دربارهی کارنما
کارنما، کانونی پژوهشی و آموزشیست که در زمینهی تاریخ، نقد، و نظریهی هنر و فرهنگ دیداری امروز در ایران و جهان کارمیکند. برنامهها و پرُژههای کارنما در قالبِ سه بخشِ درهمتنیده؛ آموزش آکادمیک، فصلنامه، و نشستهای همگانی ارایهمیشوند. کلاسها و درسگفتارهای کارنما، گامیست روشمند برای پاسخ به کاستیهای پرشمار آموزشِ نظریِ هنر در ایران. این درسگفتارها با دعوت از نسلی نو از پژوهشگرهای فرهنگ دیداری در ایران و جهان، در پی ساختنِ اجتماع یا نهاد فکریِ پویایی برای پژوهشگرها، نویسندهها، و اندیشگرهای هنر است. مجلهی کارنما بهطرزی پیوسته و تخصصی به دگرگونیهای هنر در سدهی بیستویکم میپردازد و امکانی همیشهحاضر و بهروزشونده برای دیدن، اندیشیدن، و گفتوگو دربارهی هنر جهان را به زبان فارسی در اختیار پژوهشگرهای فرهنگ دیداری و نسل نوی هنرمندهای ایران میگذارد. سخنرانیها و گفتارهای کارنما در جریانِ دهسال گذشته همواره فضایی بوده است برای گفتوگوی پایدار با هنرمندهای کلیدی و دستاندرکارهای هنر ایران دربارهی امکانها و بحرانهای پیشِ روی این هنر، و همینطور ثبت و ارایهی روایتهای شفاهی دستاندرکارهای هنر ایران. گفتارها اکنون مجموعهایست کمنظیر از سرگذشت هنر ایران از چشمانداز دههی نود خورشیدی.
اندیشکدهی هنر و فرهنگ دیداری کارنما در سه بخش جداگانه اما درهمتنیده کارمیکند:
«کارنما؛ فصلنامهی نقد و تاریخ هنر»، در سال ۱۳۹۴ آغاز به کار کرد اما پیشاتاریخ آن به سال ۱۳۸۸ بازمیگردد. این فصلنامه که به بررسی و واکاوی هنر و فرهنگ دیداری سدهی بیستویکم میپردازد، اکنون در دو شکلِ چاپی و آنلاین در دسترس است. کارنما؛ فصلنامهی نقد و تاریخ هنر، دربرگیرندهی مقالههای تحلیلی، پژوهشی، و انتقادی دربارهی نمایشگاهها و کتابهای هنری مهم در جهان و ایران است. فصلنامه دربرگیرندهی بخشِ پرُژههای هنری کارنما به نام «فرامتن» است که تنها در نسخههای چاپی مجله ارایه میشود. در هر شماره از هنرمندی دعوتمیشود تا چیزی نزدیک به دوازده صفحه از مجله را با ترجیحهای زیباشناختی و مفهومی خود در قالب کتاب هنرمند ارایهکند. «کارنما؛ فصلنامهی نقد و تاریخ هنر» با شمارهی شاپای ISSN 2578-9287 در کتابخانهی کنگرهی امریکا به ثبت رسیدهاست. برای عضوشدن در کارنما و دسترسی به نسخهی آنلاین مجله به اینجا بروید. برای دیدن بایگانی شمارههای جدید یا پیشین فصلنامه به اینجا بروید.
کارنما در پی آموزشِ نسلی تازه از تاریخهنرنگارها، منتقدها، و نویسندههاست و این کار را با برپایی دورههای آموزشی و پژوهشیِ دانشگاهی پیشمیبَرد. درسگفتارهای کارنما که با تکیه بر بهرهگیری از روشهای نو و جایگزینِ آموزشی تدوینمیشوند، پرورشِ فکری و انتقادی دانشجوها را در مرکز توجه خود دارند. افزون بر کلاسهای گوناگون دربارهی جنبههای مختلفِ تاریخ و نظریهی هنر، دورههایی چون «تاریخ هنر مدرن در ایران» و «کارگاه آزاد نگارش، ویرایش، و نشر (کانون)» میکوشند روایتی دقیق و چندصدایی از موضوع را در همکاری با گروهی گسترده از پژوهشگرهای درون و بیرون از ایران به دست دهد. بسیاری از درسگفتارها با پرُژههای پژوهشی موازی همراه میشوند که «گاهشمار هنر مدرن و فرهنگ دیداری ایران» (نموداری دیداری، خطی، و دادهبنیان از دگرگونیهای هنر مدرن در ایران از انقلاب مشروطه تا به امروز) از این دسته است. برای آشنایی با برنامههای آموزشی کارنما به صفحهی آموزش بروید.
کارنما در ده سال گذشته کوشیدهاست با هنرمندها، نویسندهها، منتقدها، و سایر دستاندرکارهای هنر ایران گفتوگو کند تا از این راه بستری برای تماس و آشنایی بیشتر با کارها و نوشتههای پدیدآمده در صحنهی هنری کشور فراهمکند و زمینهای را برای دادوستد اندیشه بیافریند. کارنما میکوشد با برگزاری جلسههای گفتوگو، سخنرانی، و میزگرد در قالب «گفتار»، روایتهای دستاول هنرمندهای امروز را در دسترس همه و به ویژه پژوهشگرهای هنر بگذارد. بر پایهی همین روایتها، کارنما در سال ۲۰۱۸، بخش «تاریخ شفاهی» را ارایهکرد. کارنما از مشارکت بسیاری از هنرمندها، نویسندهها، و پژوهشگرها برای گردآوری و پردازش این منبعها بهره بردهاست. برای دسترسی به این بخش به صفحهی تاریخشفاهی بروید.
فصلنامه
آموزش
گفتارها و تاریخ شفاهی
پیشینه
هر یک از پرُژههای کارنما در زمانهایی گوناگون و با پیشینهای متفاوت آغازشدهاند اما در سال ۲۰۱۴ میلادی (۱۳۹۳ خورشیدی) تمامی آنها زیرِ نامِ «کارنما» بهیکدیگر پیوستند. گروه بنیانگذارِ کارنما نزدیک به پنج سال پیش از آغازِ کار مجله در کنار یکدیگر کار، و در این دوره، صدها نقد و مقاله را در وبسایت شخصی سردبیر منتشر کردند. در این دوران، شکل، روششناسی، درونمایه، و راهبرد نشر و برنامههای همگانی کارنما تدوین شدند. در سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶)، نخستین شمارهی «کارنما؛ فصلنامهی نقد و تاریخ هنر» منتشرشد و تاکنون بیش از بیست شماره از فصلنامه، بهصورت آنلاین و چاپی ارایه شدهاست. در ده سالِ گذشته، کارنما با همیاری گستردهی هنرمندها و نویسندههای ایرانی توانستهاست بیش از دویست سخنرانی، میزگرد، و گفتوگو برگزارکند. گفتارها از سال ۲۰۱۲ (۱۳۹۱) آغازشدند و از سال ۲۰۱۸ (۱۳۹۷)، پرُژهی تاریخ شفاهی برای نگهداری و ارایهی بایگانی گفتارها به کارنما افزودهشد. در سال ۲۰۲۰ (۱۳۹۹)، اندیشکدهی کارنما بخش آموزشی خود را با نام درسگفتارها آغاز کرد که دربرگیرندهی دورههای آموزشی آنلاین در زمینههای گوناگونِ تاریخ، نقد، و نظریهی هنر است. برای دیدنِ هر یک از این برنامهها از لینکهای بالا استفاده کنید.
هدف و کارویژهی اصلی کارنما فهم، واکاوی، و آموزش سویههای نظری و تاریخی هنر و فرهنگ دیداری مدرن در سدهی بیستویکم است. این سوگیری، دلیل وجودی اندیشکدهی کارنما و گردهمایی دبیرها و دانشیارهای آن است. همزمان، کارنما نسبت به حق صنفی هنرمند و نویسندهی ایرانی برای آزادی بیان و گردهمایی مدنی حساس است. فراتر از این دو موضوعِ تخصصی و صنفی، کارنما بهمثابهی بخشی از جامعهی مدنی ایران، همواره با خواستهای اصلی مردم ایران برای برپایی دمُکراسی در کشور همصدا و همگام خواهد ماند.
پشتیبانی
تکیهی کارنما در جایگاهِ کانونی فکری که عضوها و ویراستارهای اصلیاش بهطرز داوطلبانه در آن مشغول بهکارند، بیش از همیشه به پشتیبانی تکتکِ خوانندهها و عضوهایش است. کارنما هرگز نهادی دولتی یا زیرمجموعه نبودهاست و نخواهدبود؛ ما نه تبلیغ میپذیریم و نه کمکهای مالیِ دولتی را. ازینرو، برای آنکه بتوانیم برنامههایمان را بهطرزی پیوسته ادامهدهیم، همواره روی کمکهای همهی کسانی که به کار و هدفِ ما باور دارند، حسابمیکنیم. هدیه یا کمک مالی شما در هر اندازهای میتواند در پایداری و بهترشدن کارنما تاثیرگذار باشد و به ما این امکان را بدهد تا مقالهها و کلاسهای مورد نیاز دانشجوهای هنر و فرهنگ ایران را با هزینههای مناسبتر در اختیارشان بگذاریم. برای پشتیبانی از کارنما به اینجا بروید.
دبیرها و دانشیارهای کارنما گروهی از پژوهشگرها، نویسندهها، و ویراستارهاییاند که بهصورت داوطلبانه و مستقل این اندیشکده را از تهران، لندن، و نیویُرک ویرایش میکنند. گروه دبیرها و هستهی اصلی پژوهشی کارنما بدین قرار است: علی رضا صحاف زاده، سردبیر؛ حسین ایالتی، مدیر اندیشکده؛ رها خادمی، مدیر گروه دبیرها؛ میلاد رستمی، نازنین نوروزی، و سام مهتشم، دبیر؛ سارا سرافرازفرد، کتایون دشتبازی، و نرگس کریمیان، سرویراستار؛ مهران خوشنویس، کاوه زهدی، و نسترن صفابخش، ویراستار.
زمینهی کاری علی رضا صحاف زاده، تاریخ هنر مدرن امریکا در سدهی بیستم و بهویژه، موضوعهای همپیوند با جامعهشناسی امر جنسی است. او سردبیر و یکی از دانشیارهای کارنماست. صحاف زاده در سال ۱۳۸۹ کتاب «هنر هویت و سیاست بازنمایی» را منتشر کرد، و در فاصلهی سالهای ۸۳ تا ۹۳ در دانشگاه هنر و دانشگاه تهران، بهتدریس تاریخ هنر، نقد، و نظریههای هنر مدرن مشغول بود. در سال ۸۸، پیشگونهی کارنما را در وبسایت شخصی خود شکل داد. صحاف زاده که زیر نظر رویین پاکباز فراگیری تاریخ هنر را آغازکرد، دانشآموختهی پژوهش هنر (۸۴) و نقاشی (۸۱)، هر دو از دانشگاه هنر است، و دکترای خود را در زمینهی تاریخ هنر و نقد از دانشگاه ایالتی نیویرک دریافت کردهاست (۱۴۰۲).
کار فکری و پژوهشی حسین ایالتی، مدیر اندیشکده و یکی از دانشیارهای کارنما، متمرکز بر فرهنگ دیداری و زیباشناسی سیاسی و بهویژه، رسانههای دیجیتال است. او که یکی از دبیرهای پایهگذار اندیشکده است، اکنون در فرصت پژوهشی بهسر میبرد. ایالتی که پیشینهی تدریس در گروه پژوهش هنر دانشگاه هنر را دارد، در سال ۱۳۹۴ موفق به دریافت جایزهی تحصیلی چیونینگ از کشور انگلیس شد. ایالتی دانشآموختهی کارشناسی ارشد پژوهش هنر از دانشگاه هنر (۹۰) و کارشناسی ارشدِ نظریههای معاصرِ هنر دپارتمان فرهنگ دیداری در دانشگاه گُلدسمیثس لندن (۹۵) است. او اکنون دانشجوی دکترای رسانه و فرهنگپژوهشی در همین دانشگاه است.
زمینهی کار و پژوهش رها خادمی، مدیر گروه دبیرها و یکی از دانشیارهای کارنما، سویههای نظری و زیباشناختی تاریخ هنر و فرهنگ دیداریِ ایران و پیوند آن با بافتار کلان تاریخی در جنوب جهانیست. خادمی که از سال ۹۶ در جایگاه ویراستار به کارنما پیوسته، دانشآموختهی دانشکدهی هنرهای زیبای دانشگاه تهران (۹۲) و دانشگاه هانزهی هلند (۹۶) در رشتهی نقاشیست. او که نقاشی را نزد نیما پتگر و ویرایش ادبی را از حمید خادمی فراگرفتهاست، دانشآموختهی نظریههای معاصرِ هنر از دانشگاه گلدسمیثس لندن است (۱۴۰۳).
میلاد رستمی، دبیر بخش جستارها و یکی از دانشیارهای کارنما، در زمینهی تاریخ و روش نقد هنر مدرن و نیز پژوهش در سازِکار نهادهای هنر و فرهنگ ایرانِ امروز کارمیکند. رستمی که سابقهی تدریس در موسسههای آموزشی مختلف در تهران را دارد، یکی از دبیرهای پایهگذار اندیشکده، و دانشآموختهی دانشگاه سوره در رشتهی نقاشی (۸۹) و دانشگاه پیام نور در رشتهی پژوهش هنر (۹۲) است.
نازنین نوروزی، هنرمند و دبیر هنری مشاور کارنما، طراحی بخش «فرامتن» یا پرُژههای کتاب هنرمند کارنما را از نخستین شمارهی فصلنامه تا سال ۱۴۰۱ بر عهده داشت. او دانشآموختهی رشتهی هنرهای دیداری از دانشگاه پـرت نیویرک است.
سام مهتشم، دبیر بخش دیجیتال و یکی از آموزگارهای اندیشکده، بر تاثیرهای فرهنگ کوییر در هنر متمرکز است. او که همکاریش را با کارنما در سال ۹۴ آغازکرده، دانشآموختهی زبان فرانسه از دانشگاه آزاد است.
نرگس کریمیان، مهران خوشنویس، کاوه زهدی، و نسترن صفابخش در گروه ویراستارها و آموزیارهای کارنما مشغول بهکارند، و فرآیندهای ویرایش ساختی، زبانی، دیداری، و همچنین برنامهریزی و اجرای بخش آموزش اندیشکده را زیر نظر دارند.
در زمینهی هویت دیداری، از همیاری هامد جابرها بهرهمند بودهایم. در بخش طراحی گرفیک سارا سرافرازفرد و کتایون دشتبازی در کارنما مشغول بهکارند. لُگو و صفحهآرایی فصلنامه کاریست از راضیه پورفضلی. مهسا بیگلو، امین حقپناه، و سالار شمس نیز پیشتر در بخش گرفیک و ویدیو مشارکت داشتهاند.
در بخش آموزش، کارنما میزبان درسگفتارهای آموزگارهایی گرامی بودهاست که از آن جمله، میتوان یادکرد از:
عباس امانت، سوسن بابایی، رضا شیخ، فائقه بقراطی، صالح نجفی، ساغر صادقیان، هادی آقاجانزاده، محمدرضا میرزایی، سبا معمار، زانیار بلوری، علی معتمدی، کاوه رفیعی، فراز اُلفت، نسترن صارمی، ثمیلا امیرابراهیمی، نوید نادری، نیما جان، نیکو ناطقیان، نیوشا احمدیخو، و هلیا همدانی، لیلی ادیبفر، و کامنوش خسروانی.
در بخش فصلنامه و پرُژههای پژوهشی، کارنما در چند سال گذشته از همکاری ارزشمند نویسندهها و ویراستارهای پرشماری سودبردهاست، که از آن جملهاند:
لیلا دیبا، آسیه امینی، فرح اصولی، مجید اخگر، منظر محمدی، سارا سرافرازفرد، کتایون دشتبازی، مهسا بیگلو، مهسا فرهادیکیا، الهام سالمیان، نغمه سبوحی، راضیه پورفضلی، سپیده اقتداری، سُها سقازاده، کیانا خزچین، سپیده جوکار، فروزان نظری، و پرستو اصلانبیک.
در بخش گفتارها، کارنما از مشارکت شمار زیادی از هنرمندها و نویسندههای هنر ایران بهرهمند بوده است که از آنجمله میتوان اشاره کرد به:
آریاسپ دادبه، آریا کسایی، ایمان افسریان، باربد گلشیری، بهروز دارش، بهمن کیارستمی، بیتا فیاضی، پرستو فروهر، پیمان هوشمندزاده، تیرداد ذوالقدر، ناهید مظفری، جواد مجابی، حسین ماهر، حسین والامنش، حسینعلی ذابحی، حمید شانس، حورا یاوری، رضا آرامش، رضا سرور، رعنا فرنود، رها رییسنیا، رویین پاکباز، ژینوس تقیزاده، ساعد مشکی، سونیا بالاسانیان، ادوارد بالاسانیان، شهرزاد چنگلوایی، شهریار احمدی، سعید شهلاپور، شهریار وقفیپور، شهلا حسینی، شیرانا شهبازی، شیرین نشاط، صادق تیرافکن، علی بنیصدر، مهرنوش علیمددی، غزاله هدایت، فرزانه طاهری، فریده لاشایی، فریدون آو، سیراک ملکُنیان، قباد شیوا، کامران دیبا، گلی امامی، لیلا دیبا، لیلی گلستان، پروانه حسینی، مجید اخگر، کاوه کاظمی، محسن وزیری مقدم، محمدرضا طهماسبپور، محمد ضیمران، محمدرضا جودت، مدیا فرزین، مرتضی نعمتاللهی، معصومه مظفری، منظر محمدی، مهدی حسینی، مهران مهاجر، مینا نوری، نازگل انصارینیا، ناهید حقیقت، نیکزاد نجومی، هنگامه گلستان، هما امامی، ولی محلوجی، واحد خاکدان، در میان بسیاری دیگر.
همچنین، کارنما با گروهی از نهادها و سازمانهای هنری و فرهنگی همکاری نهادی کردهاست. در سالهای آغازینِ برگزاری گفتارهای کارنما در نیمهی نخست دههی نود خورشیدی، سعید روانبخش و موسسهی چارسو، میزبان گرامی ما بودند. کارنما از پشتیبانی و همکاری موسسهی بیدار، موسسهی شن، جامعهی نیومدیا، بنیاد هنر ایران، موسسهی «و»، بنیاد الیزبث، موسسهی تَندم، و انجمن قلم نیز بهره بردهاست.
شناسنامه
گروه دانشیارها و دبیرها
گروه ویراستارها
همکارهای کارنما